پیشینه تشکیل بسیج
سـابـقـه تـشـکـیل بسیج مردمی در اسلام به تشکیل اوّلین حکومت اسلامی توسّط پیامبر(ص ) درمدینه بازمی گردد.

پـیـامـبر(ص )، ارتش خاصّی که کارش فقط نظامی گری باشد، نداشت ، بلکه تنها نیروهایدفـاعـی و رزمـی در غـزوات و سـریـّه هـا، نـیـروهـای بـسـیـج مـردمـی بـودنـد کـه هر کدام دارای شـغـل خـاصّ خـود (کـشـاورز، بـاغـبـان ، کـاسـب و...) بـودنـد و در هـنـگـام هـجوم دشمن به فرمان پیامبر(ص ) بسیج می شدند و به جبهه های نبرد می شتافتند.

به تعبیر حضرت امام (س )؛
(قـضـیـه بـسـیـج ، هـمان مسئله ای است که در صدر اسلام بوده است ؛ وقتی جنگ می شد طوایف مـخـتـلف مـی آمـدنـد و بـه جنگ می رفتند و این مسئله جدیدی نیست و در اسلام سابقه داشته است...).
پـس از پـیـروزی انقلاب اسلامی ، حضرت امام خمینی (س ) معمار و بنیانگذار جمهوری اسلامی ،بـرای حـفـظ نـظـام از دسـیـسـه های دشمنان داخلی و خارجی طیّ پیامی در 5 آذر 1358 اقدام به تشکیل بسیج نمود.

حضرت آیت ا... خامنه ای درباره اهمّیّت تشکیل بسیج فرمودند:
(تـشـکـیـل بـسـیـج مـسـتضعفان به فرمان امام بزرگوار که به قصد حفظ دستاوردهای عزیز و ارجـمـنـد انـقلاب اسلامی صورت گرفت ، یکی از ویژگی های انقلاب ماست . انقلابی که تنهابـا اتـّکـا بـه تـعـالیـم رهایی بخش ‍ اسلام و بدون تکیه بر هیچ قدرت خارجی شروع و به پیروزی رسید.
بـسـیـج پـایـدار و مـانـدنـی است و برای آن که ایران اسلامی بتواند بار سنگین هدایت الهی و سـعـادت انـسـان هـا را بـه سرمنزل مقصود برساند، بسیج باید روز به روز توسعه یابد و روحیه و معرفت بسیجی فراگیر شود.)

جایگاه بسیج در نظام اسلامی
نـیـروهـای جـان بـر کـف بـسـیـجی که سلاح بصیرت و آگاهی را با سلاح رزم تواءمان دارند،(حـَمـَلُوا بَصائِرَهُمْ عَلی اَسْیافِهِمْ)(  جایگاه بسیار بلند و مقامی بس ارزشمند را در جامعه اسلامی دارا هستند و جمهوری اسلامی در هیچ زمانی از وجود آنها بی نیاز نبوده و هیچ فـرمـانـروای عادل و کاردان ، بدون آن ها در انجام وظایف و دستیابی به اهداف مقدّس خود موفّق نـیـست ؛ زیرا تا ابر قدرت های استکباری و دشمنان اسلام در جهان وجود دارند، برای مقابله باآن هـا و حـفـظ مـوقـعـیـّت و قـدرت جـمهوری اسلامی وجود نیروهای بسیجی با انسجام ، آمادگی وتقویت کامل ضرورت دارد.

حضرت امام خمینی (س )، در تبیین جایگاه بسیج و وصف بسیجیان ، کلمات نغزی فرموده است که درمورد هیچ سازمان و نهاد دیگری سابقه ندارد:
(تـشـکیل بسیج در نظام جمهوری اسلامی یقیناً از برکات و الطاف جلیّه خداوند تعالی بود کهبـر مـلّت عـزیـز و انـقـلاب اسـلامـی ارزانـی شد. در حوادث گوناگون پس از پیروزی انقلاب خـصـوصـاً جنگ ، بودن نهادها و گروه های فراوانی که با ایثار و خلوص و فداکاری و شهادت طـلبـی ، کـشـور و انـقـلاب را بـیـمـه کـردنـد، ولی حـقـیـقـتـاً اگـر بـخـواهـیـم مـصـداق کـامـل از ایـثـار و خـلوص و فـداکـاری و عـشـق بـه ذات مـقدّس حق و اسلام را ارائه دهیم ، چه کسیسزاوارتر از بسیج و بسیجیان خواهند بود. بسیج ، شجره طیّبه و درخت تناور و پُرثمری است کـه شـکـوفـه هـای آن بـوی بـهـار وصـل و طـراوت یـقـیـنـی حـدیـث عـشق می دهد... بسیج ، میقات پابرهنگان و معراج پاک اندیشه اسلامی است ، که تربیت یافتگان آن ، نام و نشان در گمنامیو بـی نـشانی گرفته اند... من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می خورم و از خدا میخـواهـم تا با بسیجیانم محشور گرداند؛ چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام).
بـدیـهـی اسـت مسوولان نـظـام اسـلامـی ، از چـنـیـن ذخـایـر ارزشـمـنـدی نـبـایـد غـافـل شـونـد و حـق آن اسـت که قدرشناس چنین سرمایه هایی باشند و در اداره امور کشور بهره گیرند. حضرت امام (س ) در این زمینه می گوید:
(من دست یکایک شما پیشگامان رهایی را می بوسم و می دانم که اگر مسؤ ولین نظام اسلامی ازشـمـا غـافـل شوند به آتش دوزخ الهی خواهند سوخت و شما باید بدانیدکه کارتان به پایان نرسیده است و انقلاب اسلامی در جهان ، نیازمند فداکاری های شماست .)
باید تامّل نمود که بسیجی چه خصوصیّاتی دارد که آن صفات سبب شده تا حضرت امام (س )که فقیهی بزرگ ، فیلسوف و مفسّری توانمند و سیاستمداری دوراندیش و بالاخره شخصیتی نـظـیـر بـعـد از مـعـصومین (ع ) بود، افتخار کند خود یک بسیجی است . برخی از آن صفات عـبـارت اسـت از: تـوکـّل ، صـبـر، دعا، خلوص ، راءفت و مهربانی ، انجام وظیفه بدون توقّع ،اخوّت و اتّحاد، حفظ بیت المال ، فداکاری ، شهادت طلبی ، ساده زیستی و هوشیاری .
از ایـن رو، بـسـیـجـیـان عـزیـز لازم اسـت در حـفـظ این صفات در خود و حراست از قداست و فرهنگ بسیجی کوشا باشند.

رابطه ولایت و بسیج
ولایت و رهبری همواره در تشکیل و تقویت بسیج نقش اساسی داشته و بسیج در اطاعت مخلصانه ازرهبری و دفاع از حریم ولایت سرآمد دیگران بوده است .
حـمـایـت و پـیـروی آگاهانه از رهبری ، مهم ترین راه حفظ ارزش هایی است که با نثار خون های بسیار در طول تاریخ به دست آمده ؛ زیرا رهبر در صدر و محوریّت مسؤ ولان نظام ، نظاره گرو هـدایـت گـر تـصـمـیـم گـیـری هـا و حـرکت های فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی آنان و آگاه به توطئه های دشمنان می باشد و به کار بستن رهنمودهای او ضامن تداوم این ارزش هاست .
بـسـیجیان عزیز، در حمایت از رهبری و ولایت باید به الگوی بسیجیان عالم حضرت علی (ع )،اقتدا نمایند. آن حضرت همه وجودش را وقف اسلام نمود و آنچه رهبر و پیامبرش می فرمود، انجام مـی داد. برای حفظ اسلام جانفشانی های غیر قابل وصفی از خود نشان داد. ولیّ امر مسلمین در اینزمینه می فرماید:
(بـهـتـرین الگوی بسیجیان در همه عالَم ، حضرت علی (ع ) است . امیرالمؤ منین علی (ع )، انسان پاک باخته ای در راه خدا بود که همه همّت و تلاشش اسلام بود و من از بسیجیان این کشور علویو فـاطـمـی مـی خـواهم که علی (ع ) را الگوی خود قرار دهند... بسیجی یعنی علی (ع ) که تمام وجـودش وقـف اسـلام بـود و آنچه رهبر و پیامبرش می خواست و خدا را خشنود می ساخت ، انجام میداد.)
از دیـگـر بـسـیـجیان نمونه عالَم که در راه دفاع از ولایت تمام هستی خود را تقدیم کرد، زهرای اطـهـر(س ) را مـی تـوان نـام بـرد. پـس از رحـلت پـیـامـبـر(ص )، تـوطـئه (سـقـیـفـه )شکل گرفت و فاجعه آمیزترین پیامد آن ، انحراف در رهبری و انزوای پیشوای بر حق ، علی (ع) و خانه نشین شدن وی بود.
متاسّفانه توده مسلمانان با آن که جریان غدیر و جانشینی علی (ع ) پس از پیامبر(ص ) را میدانـسـتـنـد، در ایـن قـضیه یا جانبداری از ارباب زر و زور و تزویر کردند و جذب جریان حاکم گشتند یا مذبذب و بدون اتخاذ خط و مشی سیاسی و فکری شخصی همپای امواج حرکت کردند و ولایت را تنها گذاشتند.

فـاطـمـه (س ) بـه عـنـوان آگـاه تـرین فرد نسبت به نقطه نظرات پیامبر(ص ) پیرامون آینده اسلام ، مطلع ترین بانو نسبت به اوضاع و شرایط سیاسی فرهنگی جامعه خویش ، متعهدترین و اسـتـوارتـریـن عنصر امّت در دفاع و جانبداری از امام زمان خود، شایسته ترین و مناسب ترین فردی بود که می باید در آن شرایط به دفاع از حریم ولایت بپردازد، چه آنکه وی هم از عمق جـریـان انـحـرافـی سـقیفه مطلع بود و هم بیشتر از همه کس از نقش ‍ ولایت در نگهبانی از دین ومیراث گرانقدر نبوت ، آگاهی داشت .
آن حـضـرت ، بـرای دفـاع از حـریـم ولایـت و آگـاهی بخشی به افکار عمومی مردم ، شیوه هایمـخـتـلفـی را اتـخـاذ نـمـود کـه تـرسـیـم چهره زشت توطئه سقیفه ، معرّفی امیر مؤ منان و بیان ویژگی های رهبری آن حضرت ، سرزنش آگاهان بی تفاوت ـ با ایراد خطبه معروفش در مسجد مدینه ـ ، یاری خواهی از انصار، روگردانی از حکومت مداران غاصب به هنگام عیادت وی و وصیّت به دفن شبانه از جمله آنهاست .
یـورش بـه خـانـه امامت و آتش زدن آن ، شهادت محسن (ع ) در این حادثه ، شکستن پهلوی حضرت فـاطمه (س )، کبود شدن بازو و سیلی خوردن از غاصبان زورگو، تصرّف غاصبانه فدک و...مـصـیـبت هایی بود که به جُرم دفاع از حریم ولایت ، ظرف مدّت سه ماه یا کمتر بر روح و جسم زهرای اطهر(س ) وارد شد که سرانجام بر اثر همین صدمات به شهادت رسید.
از آنـچـه ذکـر شد، درس ها و عبرت های زیادی می توان گرفت ؛ از این رو، خواهران و برادران عـزیـز بسیجی باید با اقتدا به زهرای اطهر(س ) در دفاع از حریم ولایت فقیه که همان ولایت خـداسـت ، از هـیـچ کـوشـش و تـلاشـی دریـغ نـورزنـد، هـمـان گـونـه کـه رزمـنـدگان عزیز درسـال هـای دفـاع مـقـدّس بـا اطـاعت از ولیّ امر خود، همه هستی شان را در کف اخلاص گذاشتند. درعصر حاضر نیز که دشمن به اقتدار و عظمت حاکمیت ولایت فقیه پی برده و با شیوه های مختلف درصـدد تـضـعـیـف آن بـرآمده است ، بر بسیجیان عزیز واجب است با اطاعت از فرامین رهبری و باشـیـوه های مستدل و منطقی از حریم ولایت ، دفاع نمایند و با تقویت بینش سیاسی و آگاهی هایعـلمـی و عـقـیدتی خود، در عرصه های مختلف فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی و سازندگی کشور،حـضـور فـعـّال داشـتـه بـاشـنـد و نـگـذارنـد بـی تفاوت های بی درد، پُست های حسّاس علمی ،فـرهـنـگـی و سـیـاسـی را اشـغـال کـنـنـد و جـریـان سـقـیـفـه هـا و بـه دنبال آن کربلاها و... تکرار شود.
در حال حاضر، رسالت اصلی بسیج دفاع از ارزش های الهی ، دفاع از نظام اسلامی ، آمادگی های لازم رزمـی و دفـاعـی بـرای ایـسـتـادگـی در مـقـابل حمله احتمالی دشمن و حضور در صحنه سازندگی کشور است ؛ چنان که حضرت آیت ا... خامنه ای فرمود:
(امـروز بـسـیـج عـنـاصـر مـؤ مـن و فـداکـار، عـلاوه بـر دفـاع مـسلّحانه از کشور و انقلاب بایدسـازنـدگـی کـشـور را نـیـز هـدف خـود قـرار دهـد... دولت بـه شـکـل بـسـیـجـی عـمـل کـرده و نیروهای کارآمد بسیجی را به حضور در میدان سازندگی تشویق کند.)